فرایند داوری پیش‌نویس‌ها در فصلنامه‌ی علمی پژوهشی علوم طبی دانشگاه خاتم‌النبیین(ص) یک فرایند داوری دوسوکور و براساس شیوه نامه‌های COPE و توصیه‌هایICMJE برای بررسی، داوری، ویرایش و انتشار مقالات علمی صورت می‌گیرد. این نشریه روند «تصمیم‌گیری سریع» را دنبال می‌کند، به گونه‌ای که فرآیند دریافت مقاله تا تصمیم‌گیری برای ورود به مرحله داوری حداکثر یک هفته و داوری مقاله حداکثر چهار تا شش هفته طول می‌کشد. مراحل داوری مقالات شامل مراحل زیر است:
مرحله اول: بررسی مقاله توسط کارشناسان فصلنامه
پس از ارسال پیش‌نویس به فصلنامه و در مرحله‌ی اول، کارشناسان نشریه هماهنگی و همخوانی مقاله ارسال شده با دستورالعمل نشریه را مورد بررسی قرار داده و در صورت برخورد با هرگونه اشکال مراتب را به نویسنده (گان) مقاله منعکس نموده و از آن‌ها درخواست می‌کنند تا در اسرع وقت نسبت به رفع ایرادات مطروحه اقدام و مقاله را برای بار دوم به نشریه ارسال نمایند. این مرحله ممکن است از ۲۴ ساعت تا یک هفته به طول انجامد.
مرحله دوم بررسی مقاله توسط سردبیر
در صورتی که مقاله از مرحله اول عبور نماید باید توسط سردبیر و یا دستیارانی که وی مشخص می‌نماید به دقت مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. در این مرحله دو سوال بسیار مهم و حیاتی مورد توجه قرار خواهند گرفت. سوال اول این است که آیا موضوع مقاله در حیطه موضوعات تخصصی مورد علاقه نشریه قرار می‌گیرد؟ سوال دوم این است که آیا مقاله ارسال شده چیز جدیدی را به دانش موجود اضافه خواهد کرد؟ هر دوی این سوالات از اهمیت شایان توجهی برخوردار می‌باشند. چرا که فصلنامه‌ی علمی پژوهشی علوم طبی دانشگاه خاتم‌النبیین(ص) همانند سایر نشریات علمی علاقمند به چاپ مقالاتی می‌باشد که نه تنها در حیطه موضوعات مورد علاقه نشریه بوده بلکه موضوع تازه‌ای را به دانش موجود اضافه نمایند. بنابراین مقالاتی که مطلب تازه‌ای نداشته باشند یا از روش کار متقن و صحیحی برخوردار نباشند، در این مرحله با عدم پذیرش روبرو خواهند شد.
مرحله سوم مرور همتایان سردبیری
در این مرحله سه داور توسط سردبیر برای مقاله انتخاب می‌گردند. داوران انتخاب شده باید از تخصص لازم پیرامون موضوع مقاله برخوردار بوده و با نحوه داوری نیز آشنا باشند. سپس، سردبیر با داوران انتخاب شده تماس گرفته و موضوع داوری مقاله را با آن‌ها در میان می‌گذارد. در صورتی که داوران انجام داوری را متقبل شوند، مدت زمانی در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد تا در آن زمان بتوانند به دقت مقاله را مورد مطالعه قرار داده و نقاط قوت و ضعف آن را مورد نقد و بررسی قرار دهند. این مدت زمان ممکن است تا یک ماه در نظر گرفته شود.
در صورتی که یکی از داوران به دلیلی از انجام داوری انصراف دهد سردبیر داور دیگری انتخاب خواهد کرد. اگر چه در حالت آرمانی این مرحله باید ظرف مدت یک ماه خاتمه یابد، اما در عمل ممکن است تا چندین ماه به طول انجامد به هر صورت داوران پس از بررسی دقیق یک مقاله ممکن است نظرات خود را در قالب یکی از سه پیشنهاد زیر به سردبیر نشریه اعلام نمایند.
در صورتی که تمامی داوران به رد صلاحیت مقاله نظر داشته باشند سردبیر با بررسی دقیق نظرات آن‌ها تصمیم خواهد گرفت که آیا نامه عدم پذیرش مقاله را برای نویسندگان ارسال نماید و یا نظر داوران بیشتری را جویا گردد. در صورتی که داوران چاپ مقاله را با اصلاحات کلی و یا جزیی درخواست کرده باشند سردبیر نشریه پس از بررسی دقیق نظرات داوران تصمیم نهایی را در خصوص مکاتبه با نویسنده و ارائه لیست اصلاحات به وی خواهد گرفت.
مرحله چهارم تصحیح مقاله توسط نویسندگان
مهلت داده شده در این مرحله به نویسندگان از دو تا چهار هفته می‌تواند متفاوت باشد. نویسندگان در این مدت باید به دقت نظر داوران را مورد بررسی قرار داده و تا جای ممکن نسبت به رفع نواقص اعلام شده اقدام نمایند. در صورتی که نویسندگان انجام مورد یا مواردی از اصلاحات درخواستی را غیر منطقی و یا غیر ممکن می‌دانند، باید به هنگام ارسال مجدد مقاله خود به سردبیر ادله لازم و منطقی جهت توجیه غیر منطقی یا غیر ممکن بودن انجام اصلاحات مورد نظر را اعلام نمایند. در این مرحله توصیه می‌شود که نویسندگان با نوشتن نامه‌ای به سردبیر وی را از انجام اصلاحات انجام شده در متن مقاله به دقت مطلع نمایند.
مرحله پنجم بررسی تصمیمات انجام شده توسط داوران
پس از دریافت مقاله تصحیح شده همراه با نامه نویسندگان سردبیر مقاله را جهت بررسی به داوران منتخب ارسال می‌نماید. داوران باید در مهلت تعیین شده که معمولا دو هفته می‌باشد مقاله و نظر نویسندگان را به دقت بررسی نموده و میزان تصحیحات انجام شده را مورد توجه قرار دهند. در این مرحله اگر تصحیحات انجام شده در مقاله از نظر داوران مناسب و کافی تشخیص داده شود، آن‌ها مراتب را به سردبیر نشریه اعلام می‌نمایند. اما اگر تعدادی از اصلاحات انجام نشده باشد، ممکن است داوران انجام مجدد اصلاحات باقیمانده را درخواست نمایند. در مواردی هم که داوران اصلاحات انجام شده را بسیار ضعیف قلمداد نموده و یا تشخیص دهند که نویسنده قادر به انجام اصلاحات نیست پیشنهاد خود مبنی بر رد مقاله را برای سردبیر ارسال خواهند کرد. بنابراین در این مرحله ممکن است که سرنوشت مقاله به سه صورت زیر رقم بخورد
۱. رد کامل مقاله
در پایان این مرحله نیز سردبیر نظر داوران را به دقت مورد مطالعه قرار می‌دهد. در صورتی که وی تصمیم به رد مقاله بگیرد نامه عدم پذیرش صادر میگردد. در صورتی که انجام اصلاحات مورد نیاز باشد، موضوع به اطلاع نویسندگان خواهد رسید و از آن‌ها خواسته می‌شود که حداکثر در طی دو هفته اصلاحات را انجام داده و مقاله تصحیح شده را دو مرتبه ارسال نمایند. در صورتی که سردبیر گزینه چاپ مقاله را انتخاب کند، نامه پذیرش برای نویسندگان صادر و مقاله جهت انجام امور ویراستاری تحویل ویراستار نشریه میگردد.
مرحله ششم ویراستاری و فرمت نمودن مقاله پذیرش شده
در این مرحله ویراستار نشریه به دقت مقاله نهایی پذیرش شده را مورد مطالعه و ویراستاری قرار می‌دهد. گاهی اوقات ممکن است حجم ویراستاری انجام شده بسیار اندک باشد. اما گاهی ممکن است بخش‌های مختلف مقاله از نظر ویراستار محتاج بازنویسی مجدد باشد. همچنین در این مرحله ممکن است ایراداتی که از نظر نویسندگان و داوران مخفی مانده بود توسط ویراستار کشف گردد. نحوه نوشتن منابع و ارجاع به آن‌ها در متن نحوه تهیه جداول و نمودارها همخوانی اعداد در خلاصه متن جداول و نمودارها از جمله مواردی است که توسط ویراستار به دقت مورد توجه قرار می‌گیرد. این مرحله ممکن است تا یک هفته به طول انجامد. در طی این مرحله گاهی اوقات ضرورت می‌یابد ویراستار با نویسنده مقاله تماس حاصل نماید تا هرگونه شبهه یا ابهامی رفع گردد. در پایان این مرحله و پس از انجام کلیه امور ویراستاری مقاله توسط تایپیست نشریه دقیقا به ساختار نشریه برگردانده می‌شود و جهت تأیید نهایی به نویسندگان ارسال میگردد.
مرحله هفتم تأیید نهایی مقاله فرمت شده توسط نویسندگان
در این مرحله که آخرین مرحله در چاپ مقاله می‌باشد. مقاله ویراستاری شده‌ای که به ساختار نشریه برگردانده شده باید توسط نویسندگان مورد بازخوانی بسیار دقیق قرار گیرد. این دقت از عنوان مقاله شروع شده و تا پایان منابع مقاله ادامه خواهد داشت. گاهی ممکن است در تایپ اسامی اشتباه رخ داده باشد، بنابراین حتی اسامی نویسندگان و آدرس نهایی آن‌ها باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. زیرا در صورت تأیید نهایی نویسندگان مقاله عینا به زیور طبع آراسته خواهد شد. از آن جایی که با چاپ مقاله دیگر امکان رفع خطایی وجود نخواهد داشت به نویسندگان توصیه میگردد این مرحله را با دقت و وسواس بسیار زیادی به پایان برسانند.
| صاحب امتیاز |
|---|
| دانشگاه خاتم النبیین (ص) |
| مدیر مسؤول |
| آقای داود حسینی |
| سردبیر |
| دکتر خانعلی محمدی |
| هیئت تحریریه |
| دکتر سید حسین موسوی |
| دکتر حسین رحیمی |
| دکتر خانعلی محمدی |
| دکتر امید عزیزی |
| آقای داود حسینی |
| آقای محمد حسین صداقت |
| آقای میثم سجادی |
| آقای مرتضی حیدری |
| خانم رویا شریفی |
فصلنامه علمی-پژوهشی علوم پزشکی دانشگاه خاتم النبیین (ص) با رعایت اصول کمیته اخلاق در نشر (COPE) می باشد.
